Bezoek aan Istanbul, 28 april 2007

Istanbul is dan wel niet de hoofdstad van Turkije, maar het is met afstand de meest belangrijke stad. Vergeleken met Istanbul is Ankara maar een dorp, zowel qua inwoners als wat betreft de levendigheid. Maar goed, Istanbul heeft dan ook een rijke geschiedenis, het is eeuwenlang een van de belangrijkste steden op aarde geweest. Van dat verleden is nog genoeg terug te vinden in de huidige binnenstad. Eigenlijk kun je Istanbul opdelen in drie grote stukken. In de eerste plaats, het oude Byzantium/Constantinopel, ten zuiden van de Gouden Hoorn en ten westen van de Bosporus. Ten tweede het deel van Istanbul ten noorden van de Gouden Hoorn, vooral Galata en Besiktas. En ten derde het deel ten Oosten van de Bosporus, het deel van de stad dat in Azië ligt, met de naam Üsküdar,. Istanbul is de enige stad ter wereld die in twee werelddelen ligt.

De geschiedenis van Istanbul gaat terug tot de oude Grieken die hier een kolonie stichtten met de naam Byzantion. De locatie van deze stad was perfect, aan drie zijden omgeven door water, en daardoor goed te verdedigen, terwijl de handelsvloot een uitstekende natuurlijke haven vond in de baai van de Gouden Hoorn. Een enorme sprong voorwaarts maakte de stad toen keizer Constantijn besloot om Byzantium tot hoofdstad van het Romeinse Rijk te maken. Daarna was Istanbul dat nu de naam Constantinopel kreeg voor meer dan duizend jaar de hoofdstad van het Oost Romeinse/Byzantijnse rijk. In 1453 tenslotte veroverden de Ottomanen de stad. Istanbul werd vanaf toen de hoofdstad van het uitgestekte Ottomaanse Rijk. De hoofdstad status is Istanbul echter kwijtgeraakt ten gunste van Ankara, toen Atatürk de Turkse staat oprichtte in de jaren '20 van de 20e eeuw. Dit neemt niet weg dat Istanbul nog steeds verreweg de belangrijkste stad van Turkije is.

Luchtfoto van Istanbul (van Google Earth)

Vertrek van Schiphol

Ik kwam in Istanbul aan op het Atatürk vliegveld. Het was midden in de nacht, maar ik moest een uur wachten voordat ik een visum kon bemachtigen. Mijn hotel stond in de buurt van het Nederlandse consulaat, bij het Taksim plein, in het noordelijk deel van de stad. Vanuit het hotel had ik een aardig uitzicht over de daken van de stad.

Nederlandse consulaat	Uitzicht vanuit het hotel

Het Taksim plein is een druk plein, met veel uitgaansgelegenheden en een beetje een soort van het moderne centrum van Istanbul. Op het plein staat een groot monument ter ere van de oprichting van de Turkse staat, uiteraard met Atatürk erbij.

Onafhankelijkheismonument op het Taksim plein

Na een kort ritje door de Tünel kwam ik bij de Bosporus uit. Vanaf hier nam ik de tram naar de oude binnenstad.

De Bosporus, vanaf de Europese kant

Het eerste wat bijna iedereen bezoekt, is het voormalige paleis van de Ottomaanse Sultan, het Topkapi paleis. Dit paleis is gebouwd op de plaats waar eens het paleis van de Byzantijnse keizers stond.

Een onderdeel van het Topkapi paleis is het archeologisch museum. Hier staan talloze kunstschatten en archeologische opgravingen tentoongesteld uit het eens enorme Ottomaanse Rijk.

Het archeologisch museum

De graftombe van Alexander de Grote

Borstbeeld van Sappho, een Griekse dichteres van het eiland Lesbos (inderdaad, ze was lesbisch)

Een vroegere moskee, nu museum

Model van het paard van Troje. Troje is niet ver van Istanbul vandaan.

Het terras van het museum is tussen de oude griekse pilaren gevestigd

Poort van het Topkapi paleis

Binnenterrein van het Topkapi paleis

De Hagia Irene kerk op het binnenterrein van het Topkapipaleis, de oudste Byzantijnse kerk die er nog staat.

Uitzicht over de Bosporus

In de buurt van het Topkapi paleis staat het symbool van Istanbul, de Aya Sofia. Oorspronkelijk is dit bouwwerk gebouwd als Byzantijnse kathedraal, na de verovering van Istanbul door de Ottomanen werd het een moskee en Atatürk heeft er uiteindelijk een museum van gemaakt. Op het plaatje hieronder staat een afbeelding van de Aya Sofia in de Byzantijnse tijd. Het ziet er nog bijna precies hetzelfde uit als toen, met uizondering van de minaretten die erbij geplaatst zijn.

Toen ik binnen was, was ik verbluft over de enorme omvang van de koepel. Die deed alle kathedralen waar ik tot nu toe geweest ben in het niet vallen. En dan te bedenken dat het ook nog een van de oudste nog staande gebouwen ter wereld is. Men is op het moment wel bezig met een omvangrijke restauratie. De grootte van de stijgers die daarvoor nodig zijn is adembenemend. Vergelijk de stijgerhoogte maar eens met de lengte van de mensen op de foto.

Omdat de Aya Sofia vroeger een Christelijke kerk was, zijn er nog heel veel Christelijke muurschilderingen van heiligen enzo. In de Islamitische tijd zijn deze overgeschilderd met Islamitische kalligrafie. Volgens de Koran mogen er immers geen beeltenissen gemaakt worden van mens of dier of iets dergelijks. In de laatste decennia is men voorzichtig bezig om deze muurschilderingen te onderzoeken.

Muurschildering uit de Byzantijnse tijd

Uit het raampje van de Aya Sofia...

Een stukje verder staat de Blauwe Moskee, zo'n beetje de centrale moskee van Istanbul. Deze moskee is geen museum, het is een officieel gebedshuis. Dat betekent dat je niet mag fotograferen en je schoenen uit moet doen enzo. Dat vond ik iets te veel moeite, ik ben daarom maar op de voorhof van de moskee gebleven.

De blauwe moskee

De voorhof van de moskee	De moskee zelf

Moskeegangers zijn zich ritueel aan het wassen

Naast de Blauwe Moskee is de voormalige renbaan van Constantinopel. Alleen aan de vorm van het plein kun je nog zien dat het deze functie ooit gehad heeft. Dat wil zeggen, er staat ook nog een oude obelisk, die de Romeinen uit Egypte gehaald hebben.

De obelisk van Toetmosis III

Istanbul wordt aan de zuidkant begrenst door de Zee van Marmara. Vanaf de heuvels van de stad heb je een prachtig uitzicht op de zee, maar onder deze zee loopt een gevaarlijke breuklijn, die in de nabije toekomst een zware aardbeving kan veroorzaken in Istanbul, tenminste volgens de verwachting van wetenschappers.

Zee van Marmara

Als je door de straten loopt, zie je de beeltenis van Atatürk vaak terugkomen, op huizen, standbeelden, teksten enzovoort enzovoort.

Atatürk	Straatbeeld

Een van de eerste dingen die de Ottomanen bouwden toen ze Constantinopel veroverden was de grote bazaar. Deze grote markt moest gevluchte handelaren teruglokken naar de stad en tevens nieuwe bedrijvigheid aantrekken. Dat lukte. Zelfs tot vandaag aan toe is de grote bazaar een belangrijke toeristentrekker.

De grote Bazaar

Geert Mak heeft in 2007 het boekenweekgeschenk geschreven met als deze "De brug". Dat is deze dus, hier in Istanbul, de brug over de Gouden Hoorn.

De brug	Vissers op de brug

Bij de brug vertrekken de veerboten naar het Aziatische deel van Istanbul, Üsküdar. Ik vond dat ik daar ook maar even moest gaan kijken. Op zich is het maar een klein stukje met de boot, maar je bent officieel wel in een ander werelddeel.

De Bosporus

Aan de overkant van de veerboot terminal ligt het treinstation Sirkeci. Dit was ooit de eindbestemming van de legendarische Oriënt Express. Ik nam van hier de huidige Oriënt Express, naar Sofia in Bulgarije. Ik verwachtte een enigszins luxueuze trein, maar niets is minder waar... Het was de slechtste trein die ik ooit heb gehad, een krakend, aftands en rammelend barrel dat niet harder ging dan 30 kilometer per uur. Dat was maar gelukkig ook trouwens, want anders zou het gevaarte meteen ontsporen. De website van het Sirkeci station zegt het volgende:

Several trains still run between Sirkeci and Edirne each day,
and a few others head off to Central and Eastern Europe,
but except for the Friendship Express to Thessaloniki,
Greece, they mostly are slow, somewhat scruffy,
and sometimes even dangerous (thieves)—for adventurers only.

Waarvan acte! :)

Het station Sirkeci	Met wachtruimte voor de Oriënt Express

Terwijl ik moest wachten op de trein, besloot ik om een voorstelling op het station te gaan bezoeken die de naam had: "De dansende derwisjen". Dit schijnt een soort van Islamitische sekte te zijn die zich specialiseert in dansen. Ik was uiterst verbluft toen ik zag dat deze mensen onafgebroken een half uur lang als in een soort trance steeds sneller ronddraaien, en daarna nog steeds recht kunnen lopen. Tja... je moet het maar willen doen.

De dansende derwisjen